ನಾರೀವಿಧೇಯರು-ಯಕ್ಷ-ಮೇಘದೂತಮ್

 

ಮೇಘದೂತಮ್ ಮಹಾಕವಿ ಕಾಳಿದಾಸನ ಅಮೋಘಖಂಡಕಾವ್ಯ. ಇದರಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷನೊಬ್ಬ ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ಯಕ್ಷಿಗೆ ವಿರಹ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಅಲಕಾನಗರಿಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತ ಅಲ್ಲಿರುವ ರಕ್ತಾಶೋಕವೃಕ್ಷ ಹಾಗೂ ಕೇಸರತರುವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ. ರಕ್ತಾಶೋಕವು ತನ್ನಂತೆ ನಿನ್ನ ಸಖಿಯ ವಾಮಪಾದವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಕೇಸರ ತರು ನನ್ನಂತೆ ಅವಳ ಬಾಯಿಯಿಂದ ಚಿಮ್ಮುವ ಮದಿರೆಯನ್ನು ಬಯಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ.

ಏಕಸ್ಸಖ್ಯಾಸ್ತವ ಹಸ ಮಯಾ ವಾಮಪಾದಾಭಿಲಾಷೀ

ಕಾಂಕ್ಷತ್ಯನ್ಯೋ ವದನಮದಿರಾಂ ದೋಹದಚ್ಛದ್ಮನಾಸ್ಯಾಃ|| ಉತ್ತರಮೇಘ, ೧೭

(ನನ್ನಂತೆ ಚೆನ್ನಸುಗೆ ಕಾತರಿಸುತಿಹುದಲ್ಲಿ 

ನಿನ್ನ ಗೆಳತಿಯ ವಾಮಚರಣಕೆಳಸಿ

ದೋಹದವ್ಯಾಜದಿಂದೆನ್ನವೊಲು ಬಯಸುತಿದೆ

ಕೇಸರವು ಸತಿಯ ಮುಖಮದಿರೆಗೆಳಸಿ). ಕನ್ನಡ ಕಾಳಿದಾಸ ಮಹಾಸಂಪುಟ, ಪು.೫೯

ರಾಮಗಿರಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಿಯೆಯ ವಿರಹವ್ಯಥೆಯನ್ನು ಕಳೆಯಲು ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಧಾತುರಾಗವನ್ನು ಬಳಸಿ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾನೆ ಯಕ್ಷ. ಪ್ರಣಯಕುಪಿತೆಯಾದ ಅವಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿ ಅವಳ ಕಾಲಿಗೆ ಬಿದ್ದ ತನ್ನನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದು ಯಕ್ಷನ ಇಚ್ಛೆ. ಆದರೆ ಕಣ್ಣೀರು ಕಣ್ಣನ್ನು ಅಂಧಗೊಳಿಸಿ ಅದನ್ನು ಆಗಗೊಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮೇಘನ ಮೂಲಕ ಸಂದೇಶ ಕಳಿಸುತ್ತಾನೆ.

ತ್ವಾಮಾಲಿಖ್ಯ ಪ್ರಣಯಕುಪಿತಾಂ ಧಾತುರಾಗೈಶ್ಶಿಲಾಯಾ-

ಮಾತ್ಮಾನಂ ತೇ ಚರಣಪತಿತಂ ಯಾವದಿಚ್ಛಾಮಿ ಕರ್ತುಂ|

ಅಸ್ರೈಸ್ತಾವನ್ಮುಹುರುಪಚಿತೈರ್ದೃಷ್ಟಿರಾಲುಪ್ಯತೇ ಮೇ

ಕ್ರೂರಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನಪಿ ನ ಸಹತೇ ಸಂಗಮಂ ನೌ ಕೃತಾಂತಃ || ಉತ್ತರಮೇಘ, ೪೫

(ಅರೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಂಗಾವಿಯಿಂದ ಹುಸಿ ಮುನಿಸಿನವಳ ಬರೆದು

ನಿನ್ನ ಮೆಲ್ಲಡಿಗೆ ಕೆಡಹಿಕೊಳಲು ಬರುತಿರಲು ಮುಂದುವರಿದು|

ಕಣ್ಣು ತುಂಬಿ ಕಂಗೆಡಿಸಿ ಕಂಬನಿಯ ಹಳ್ಳ ಹರಿದಿತಲ್ಲಽ

ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೂಡುವುದು ಕೂಡ ಆ ಇದಿಗೆ ಸೇರಲಿಲ್ಲಽ||) ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ,ಕನ್ನಡ ಮೇಘದೂತ, ಉ.ಮೇ. ೪೨

ಮಹಾಬಲ ಭಟ್ಟ, ಗೋವಾ